Empatisch gesprek: reageren deel 1

Dit is de tweede blog van een korte reeks over hoe je een empathisch gesprek kunt voeren. Deze aflevering gaat over reageren op het verhaal van de luisteraar.
We begonnen deze reeks met een blog over hoe je empathisch kunt luisteren.

Hoe we meestal reageren

In een gesprek reageer je als luisteraar natuurlijk op wat je gehoord hebt.
Marshall Rosenberg beschrijft in Geweldloze communicatie – Ontwapenend, doeltreffend en verbindend een aantal veel voorkomende reactiepatronen – manieren waarop we meestal reageren- die gemunt zijn door Holley Huphrey.
Het zijn patronen die het empatisch aanwezig zijn, ofwel het met-je-hele-wezen-daadwerkelijk-bij-een-ander-zijn, in de weg zitten. Ik denk dat deze patronen je bekend zullen voorkomen, het zijn algemeen voorkomende reacties:

Adviseren – “Hoe komt het dat je …”

Overtreffen – “Nou dat is nog niets, van de week overkwam mij….”

Beleren – “Je zou hier ook iets positiefs uit kunnen halen…”

Troosten – “Jij kunt hier ook niets aan doen…”

Met je eigen verhaal komen – “Dat herinnert mij er aan die keer…”

Afbreken – ‘”Ach, trek het je niet zo aan..”

Sympathiseren / Mede lijden – “O, wat vreselijk voor je….”

Ondervragen – “En wanneer is dat begonnen?”

Uitleg geven – “Ik had willen bellen, maar…. “

Corrigeren – “Zo is het niet gegaan”

Met de reacties hierboven geven we vooral ruimte voor onze eigen mening, gedachtewereld en gevoelens. En staan we niet stil bij de beleving van de ander. Het maakt daarom dat we niet empathisch aanwezig zijn in het gesprek.

Oké….

Best even schrikken toch, deze lijst?
Tenminste, ikzelf schrok wel toen ik zag welke reacties een empathisch gesprek in de weg zitten. Want ik dacht best een goede gesprekspartner te zijn, maar dat viel – in elk geval op empathisch vlak – nogal tegen. Ik geef met grotere regelmaat dan me lief is belerende reacties, doe ondervragingen en correcties. Dat vond ik niet zo’n leuke realisatie, maar bij nader inzien wél logisch. Want ik vind het fijn om dingen te begrijpen, en dat is cognitief, weten met je hoofd. Maar het werkt nou eenmaal zo: door denken en willen weten voorrang te geven wordt empathie geblokkeerd. Je gaat weg van de gevoelens en behoeften van de verteller en eigenlijk ook van jezelf.

Context blijkt niet interessant

Ik wil dus graag begrijpen en daardoor ook graag de context weten bij een verhaal, in welke setting het zich afspeelt, wanneer het was, wie er nog meer bij betrokken waren, enzovoorts.
Na een aantal empathisch luisteroefeningen gedaan te hebben, waarbij het niet de bedoeling was om in te breken in het verhaal van de verteller, merkte is dat het helemaal niet nodig is om antwoord te krijgen op vragen die bij mij opkwamen tijdens het luisteren. Het was voor mij een reusachtige eye-opener dat zonder de precieze context, het heel goed mogelijk is om verbinding met iemand te voelen. Eigenlijk helpt het weglaten van al die extra informatie je te richten op wat er echt toe doet in het verhaal van de ander.

Zijn er reactiepatronen die jij bij jezelf herkent?

Misschien vind je dit ook interessant: Empathisch luisteren